Opus Cactus, een baanbrekende startup gevestigd op Campus Groningen, herdefinieert duurzaamheid door de teelt van de Opuntia-cactus. "Wat als één plant enkele van 's werelds grootste problemen zou kunnen aanpakken?" vraagt Sotirios Pilafidis, Hoofd R&D bij Opus Cactus. Deze vraag drijft de missie van het bedrijf om deze uiterst veerkrachtige cactus te gebruiken voor voedsel, veevoer en bio-energieoplossingen, terwijl het actief bijdraagt aan regeneratieve landbouw, decarbonisatie en de strijd tegen klimaatverandering.

Opgericht begin 2023, streeft Opus Cactus ernaar om onderbenutte, droge gebieden om te zetten in een duurzame biomassa-bron. Het bedrijf kweekt Opuntia-cactussen op marginale gronden waar traditionele gewassen moeite hebben om te groeien. "Deze cactus heeft nauwelijks water en meststoffen nodig, maar produceert toch een aanzienlijke hoeveelheid biomassa," legt Pilafidis uit. "We herstellen gedegradeerde gronden door een plant te verbouwen die gedijt onder extreme omstandigheden, terwijl we de biomassa gebruiken voor voedsel, veevoer en energieproductie."

Hoewel de grootste teeltlocatie van Opus Cactus zich in Zuid-Afrika bevindt, breidt het bedrijf zich uit naar Oman en Zuid-Europa, waaronder Italië en Griekenland, regio’s die steeds meer worden getroffen door klimaatverandering. "We zijn al bezig met het opzetten van een boerderij op Sicilië," zegt Pilafidis, "en we onderzoeken andere locaties in Europa waar de klimaatcondities snel veranderen."

"We kozen voor Campus Groningen vanwege zijn sterke wetenschappelijke netwerk"

Hoewel de teelt in het buitenland plaatsvindt, heeft Opus Cactus zijn onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling (R&D) gevestigd op Campus Groningen. "We kozen voor Campus Groningen vanwege zijn sterke wetenschappelijke netwerk," zegt Pilafidis. "Er is hier veel expertise op het gebied van bio-economie, chemische technologie en bioprocessen, wat het de ideale plek maakt voor samenwerking en innovatie. De campus herbergt toonaangevende onderwijsprogramma’s, bedrijven, startups en innovatielabs, waardoor een dynamisch ecosysteem ontstaat dat groei en ontwikkeling in ons vakgebied stimuleert."

R&D voor duurzame oplossingen

Opus Cactus richt zich op drie belangrijke gebieden: bio-energie, fermentatie voor alternatieve eiwitten en in vitro plantenteelt. Op het gebied van bio-energie optimaliseert het bedrijf biogas uit Opuntia-biomassa, met als doel de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen, vooral in droge regio’s waar traditionele bronnen zoals voedselafval en mest schaars zijn. "Cactus-teelt biedt een hernieuwbare, jaarrond beschikbare grondstof voor duurzame energie," zegt Pilafidis. Het bedrijf werkt samen met instellingen zoals Entrance en ZAP om zijn biogastechnologieën verder te ontwikkelen.

Voor alternatieve eiwitten onderzoekt Opus Cactus microbiële fermentatie met behulp van cactusbiomassa om eiwitten te produceren voor menselijke en dierlijke consumptie. Deze innovaties omvatten plantaardige en microbieel afgeleide eiwitten, evenals bioverbindingen zoals emulgatoren en stabilisatoren.

Binnen de in vitro plantenteelt ontwikkelt Opus Cactus veerkrachtige Opuntia-variëteiten die bestand zijn tegen extreme woestijnomstandigheden. "We kweken stammen die temperatuurschommelingen van 40°C tot -10°C doorstaan, terwijl we de opbrengsten verhogen en het land- en watergebruik minimaliseren," aldus Pilafidis.

Een circulaire benadering van duurzaamheid

Een belangrijk uitgangspunt van de filosofie van Opus Cactus is het creëren van een volledig circulair en regeneratief productiemodel. "Veel duurzame bioproductieprocessen zijn nog steeds afhankelijk van glucose, dat vaak afkomstig is van suikerriet dat groeit in overgeëxploiteerde gebieden," legt Pilafidis uit. "Wij willen duurzaamheid al bij de bron aanpakken: lokaal biomassa telen, het omzetten in waardevolle producten en afval terugbrengen naar het land."

Van biogas tot biologisch afbreekbare kunststoffen, Opus Cactus ontwikkelt diverse toepassingen om het potentieel van de cactus optimaal te benutten. "Ons langetermijndoel is om een raffinaderijmodel te creëren waarbij elk deel van de cactus wordt gebruikt ter vervanging van producten die momenteel uit fossiele brandstoffen worden vervaardigd," verklaart Pilafidis. Deze inspanning draagt rechtstreeks bij aan decarbonisatie en helpt industrieën over te schakelen op koolstofarme, hernieuwbare alternatieven.

Wereldwijde uitbreiding en marktbehoefte

Opus Cactus is al in gesprek met wereldwijde partners, waaronder chemische bedrijven en industrieën die op zoek zijn naar duurzame energiealternatieven. "We werken samen met biogasinstallaties in Griekenland die moeite hebben met seizoensgebonden afvalbeschikbaarheid," deelt Pilafidis. "Door cactus op onvruchtbare grond te planten, kunnen we een stabiele, jaarrond beschikbare grondstof bieden."

Buiten Europa onderzoekt het bedrijf ook mogelijkheden in Oman, de VS en verschillende Afrikaanse regio’s, waar grote woestijngebieden nog steeds onderbenut blijven. Daarnaast ontwikkelt Opus Cactus duurzame biobrandstoffen als antwoord op de toenemende vraag vanuit de industrie. "Grote brandstofproducenten hebben contact met ons opgenomen om manieren te vinden om meer groene biobrandstoffen in hun toeleveringsketen te integreren," onthult Pilafidis. Door biobrandstoffen uit cactus te leveren, draagt Opus Cactus actief bij aan de vermindering van broeikasgasemissies in de luchtvaartsector.

Een groeiend team met mogelijkheden voor stagiairs

Op dit moment heeft Opus Cactus een klein maar toegewijd team van vier medewerkers in Groningen, zes in Kaapstad, Zuid-Afrika, en een volledige landbouwoperatie met 15 werknemers in Bloemfontein, Zuid-Afrika. Het bedrijf is actief op zoek naar stagiairs en onderzoekers om bij te dragen aan zijn projecten. Dit biedt veel kansen voor studenten aan de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen. "We verwelkomen studenten met achtergronden in biochemie, fermentatie, voedselwetenschappen en productontwikkeling," zegt Pilafidis. "We zoeken mensen die frisse ideeën kunnen inbrengen en zelfs hun eigen onderzoeksinitiatieven kunnen leiden binnen onze startup-omgeving."

Ambities

Opus Cactus heeft de ambitie om zijn productie van biogas, veevoer en alternatieve eiwitten op te schalen en zich tegelijkertijd verder te richten op biomaterialen. "We willen het volledige potentieel van deze plant benutten," verklaart Pilafidis. "Door duurzaamheid, innovatie en een circulaire economie te integreren, geloven we dat Opus Cactus een belangrijke rol kan spelen in de toekomst van biogebaseerde industrieën."

Bron artikel: Campus Groningen
Afbeelding header: Leon Philips, labtechnicus (links) en Sotirios Palafidis, Hoofd R&D bij Opus Cactus. Bron foto's: Opus Cactus